Polska, Republika 

Tło. Polska zgłosiła swój pierwszy potwierdzony przypadek COVID-19 4 marca 2020 r. Druga fala mocno ugruntowała się w październiku 2020 r., znacznie przewyższając pierwszą falę. Podczas gdy nowe infekcje wyraźnie złagodziły się na przełomie listopada i stycznia, zaczęły ponownie silnie rosnąć pod koniec lutego 2021 r., a trzecia fala osiągnęła szczyt na przełomie marca i kwietnia, kiedy nowe przypadki prześcignęły drugą falę. Od tego czasu, po wprowadzeniu bardziej rygorystycznych środków zapobiegawczych i przyspieszeniu programu szczepień w Polsce, liczba nowych zakażeń spadła. 

W marcu 2020 r. rząd po raz pierwszy wprowadził środki ograniczające, w tym zamykanie szkół, uniwersytetów, restauracji i wszystkich nieistotnych punktów sprzedaży detalicznej i usług, a także zakazy dużych zgromadzeń, kontrole graniczne i ograniczenia w podróżowaniu. Po spadku kwartał do kwartału (kw/kw) o 0,2 proc. w I kwartale 2020 r., PKB skurczył się o kolejne 8,9 proc. Po złagodzeniu restrykcji gospodarka wzrosła o 7,5 proc. (kw./kw.) w III kwartale głównie dzięki konsumpcji prywatnej, a produkcja osiągnęła poziom zaledwie 2 proc. poniżej szczytu sprzed kryzysu. W kontekście drugiej fali gospodarka skurczyła się o 0,5 proc. (kw/kw) w IV kwartale, a następnie odbiła się o 1,1 proc. (kw/kw) w I kwartale, ponieważ ograniczenia zostały złagodzone na początku tego roku. Roczny PKB spadł o 2,7 proc. w 2020 r., 

Ponowne otwarcie gospodarki i dodatkowe środki ograniczające.16 kwietnia 2020 r. rząd przedstawił czteroetapowy plan ponownego otwarcia gospodarki. Od 20 kwietnia więcej osób wpuszczono do sklepów i na zgromadzenia religijne, ponownie otwarto publiczne parki i lasy. 4 maja ruszyła druga faza złagodzenia blokad wraz z ponownym otwarciem hoteli i galerii handlowych (z ograniczeniem liczby osób), otwarciem żłobków i przedszkoli (od 6 maja) oraz złagodzeniem zasady kwarantanny dla pracowników transgranicznych i studentów. 18 maja ruszył trzeci etap, czyli ponowne otwarcie restauracji, salonów fryzjerskich i kosmetycznych oraz zezwolenie na plenerowe imprezy sportowe do 50 osób bez widowni. Klasy 1-3 w szkołach podstawowych otwarte 25 maja z surowymi przepisami sanitarnymi, z maksymalną liczbą dzieci dopuszczonych do klasy. Czwarty etap rozpoczął się 30 maja wraz z otwarciem kin, placów zabaw i sal gimnastycznych, wszystkie z bardziej restrykcyjnymi niż zwykle warunkami sanitarnymi. Imprezy plenerowe są dozwolone do 150 osób, z dystansem towarzyskim lub maskami na twarz. Granice wewnętrzne UE zostały otwarte 13 czerwca, zgodnie z zaleceniami UE. 

W odpowiedzi na drugą falę pandemii władze początkowo zaostrzyły ograniczenia na poziomie regionalnym, grupując powiaty w strefy „żółte” i „czerwone” w zależności od lokalnej dotkliwości epidemii. Do 24 października cały kraj znalazł się w „czerwonej” strefie. Po dalszym przyspieszeniu postępowań 4 listopada ogłoszono dodatkowe ograniczenia (obowiązują od 6 do 27 grudnia). Ograniczenia obejmowały zaostrzenie limitów w mniejszych sklepach detalicznych. Hotele były otwierane tylko dla podróży służbowych. Restauracje były otwarte tylko na wynos/dostawę, wdrożono uczenie zdalne dla dzieci we wszystkich klasach, zakazano spotkań towarzyskich dla ponad 5 osób, nie zezwalano na przyjęcia weselne, frekwencja na nabożeństwach była ograniczona, a transport publiczny ograniczono do 50 procent miejsc . Parki wodne, baseny, i sale gimnastyczne były zamknięte. Zamknięto usługi kulturalne, w tym kina i muzea. Centra handlowe były zamknięte od 6 do 28 listopada, a następnie ponownie otwarte, z ograniczeniem pojemności. Rząd ograniczył spotkania bożonarodzeniowe do pięciu osób i nałożył ograniczenia na mobilność w sylwestra. Następnie władze ogłosiły krajową kwarantannę od 28 grudnia do 18 stycznia, w tym zamknięcie hoteli, ośrodków narciarskich i centrów handlowych z nielicznymi wyjątkami. Osoby wjeżdżające do Polski środkami komunikacji miejskiej zostały objęte 10-dniową kwarantanną. Daty zbiegły się z zimową przerwą szkolną, która została przesunięta na początek 2021 roku dla wszystkich regionów, co oznacza jednomiesięczne zamknięcie szkół, począwszy od przerwy świątecznej 23 grudnia. 12 stycznia rząd przedłużył ograniczenia do 31 stycznia, z wyjątkiem ponownego otwarcia szkół podstawowych dla klas 1-3. 29 stycznia rząd ogłosił ponowne otwarcie centrów handlowych i instytucji kulturalnych w reżimie sanitarnym od 1 lutego. Dalsze ograniczenia zostały zniesione 12 lutego, otwierając teatry, kina i opery do 50 procent widowni. Otwarto hotele i obiekty noclegowe, zapewniające nie więcej niż 50 proc. gości i wyłącznie posiłki typu room-service. Rząd zezwolił także na otwarcie takich obiektów sportowych, jak stoki narciarskie, korty tenisowe, lodowiska, stadiony i baseny. i operuje do 50 procent widowni. Otwarto hotele i obiekty noclegowe, zapewniające nie więcej niż 50 proc. gości i wyłącznie posiłki typu room-service. Rząd zezwolił także na otwarcie takich obiektów sportowych, jak stoki narciarskie, korty tenisowe, lodowiska, stadiony i baseny. i operuje do 50 procent widowni. Otwarto hotele i obiekty noclegowe, zapewniające nie więcej niż 50 proc. gości i wyłącznie posiłki typu room-service. Rząd zezwolił także na otwarcie takich obiektów sportowych, jak stoki narciarskie, korty tenisowe, lodowiska, stadiony i baseny. 

W odpowiedzi na rosnące infekcje oznaczające początek trzeciej fali ograniczenia te, a także zamykanie centrów handlowych i przenoszenie szkół z powrotem do trybu zdalnego, zostały ponownie wprowadzone 27 lutego w regionie o najgorszej pandemii, wojewoda warmińsko-mazurski . Co więcej, rząd zaostrzył wymagania dotyczące osłon twarzy (zakaz szalików i plastikowych pół-hełmów) oraz nałożył kwarantannę na wszystkie osoby wjeżdżające do Polski z Czech i Słowacji, chyba że mają negatywny wynik testu nie starszy niż 48 godzin lub zostały zaszczepione dwoma dawki. 

Wraz ze wzrostem liczby infekcji rząd rozszerzył ograniczenia na trzy regiony (pomorskie, mazowieckie i lubuskie) w dniach 13-15 marca, a następnie 25 marca ogłosił nowe ogólnokrajowe ograniczenia obowiązujące od 27 marca do 18 kwietnia. przepisów przewidzianych przez regionalnie zaostrzone reżimy sanitarne, nowe ograniczenia obejmują zamykanie żłobków, przedszkoli, zakładów fryzjerskich i kosmetycznych oraz dużych sklepów meblowych i metalowych. Zaostrzono limity obłożenia w sklepach detalicznych i kościołach. Obowiązkowym wymogiem 10-dniowej kwarantanny zostały objęte wszystkie osoby przyjeżdżające z zagranicy od 30 marca, z wyjątkiem osób przybywających ze strefy Schengen z ujemnym wynikiem badania nie starszym niż 48 godzin, zaszczepionych przeciwko Covid-19 szczepionkami dopuszczonymi przez Europejską Agencję Leków , 

Stale spadająca liczba infekcji w kwietniu skłoniła rząd do rozpoczęcia stopniowego łagodzenia restrykcji sanitarnych, zaczynając od otwierania przedszkoli i żłobków, a także zezwalania na niektóre zajęcia sportowe na świeżym powietrzu od 19 kwietnia. Od 26 kwietnia edukacja hybrydowa (w połowie zdalna, w połowie osobiście) w klasach 1-3 szkół podstawowych i wznowiono usługi kosmetyczne, z wyjątkiem 5 regionów (wojewodów) o najgorszej sytuacji pandemicznej, w których ograniczenia zostały złagodzone 1 maja. Od 4 maja rząd zezwolił na ponowne otwarcie galerii handlowych, dużych sklepów meblowych i metalowych, galerii sztuki i muzeów, a także edukację osobistą w klasach 1-3 szkół podstawowych. Niektóre wymagania sanitarne, takie jak maksymalna dozwolona liczba osób (1 osoba na 15 metrów kwadratowych), nadal obowiązują w ponownie otwieranych obiektach. 

W świetle poprawiającej się sytuacji pandemicznej, rząd przystąpił do ponownego otwarcia kin, teatrów i oper objętych reżimami sanitarnymi (dystansowanie się, maski na twarz) przy połowie pojemności od 15 maja. Koncerty w pomieszczeniach po połowie pojemności) były dozwolone od 26 maja, a zgromadzenia publiczne do 50 osób na dzień 29 maja. W dniu 8 maja ponownie otwarto hotele (maksymalnie 50 proc. pojemności). Obsługa zewnętrzna we wszystkich restauracjach była dozwolona 15 maja, a obsługa wewnętrzna 28 maja. Od 28 maja rząd wznowił działalność klubów fitness, siłowni i basenów objętych reżimami sanitarnymi. Szkoły podstawowe i średnie powróciły do ​​edukacji osobistej 31 maja. Śluby, pogrzeby i podobne imprezy okolicznościowe dla maksymalnie 25 osób były dozwolone na zewnątrz od 8 maja, z limitem zwiększonym do 50 osób, a imprezy w pomieszczeniach dozwolone od 28 maja . Rząd zapowiedział dalsze złagodzenie ograniczeń od 6 czerwca, zwiększenie limitu osób w różnych imprezach z 50 do 150, zwiększenie liczby pasażerów w transporcie publicznym (¾ pojemności), a także wznowienie konferencji osobistych, wystawy i targi. 13 czerwca rząd dalej złagodził środki powstrzymujące, szczególnie w sektorach o wysokim kontakcie, umożliwiając usługi cateringowe w kinach, teatrach i innych instytucjach kultury, a także na koncertach. Od 26 czerwca limity pojemności kin, teatrów, hoteli, restauracji zostały zwiększone do 75 procent, a limit dla sal gimnastycznych został zwiększony do 1 osoby na 10 metrów kwadratowych. Imprezy i spotkania organizowane w halach, w tym w dyskotekach, mogą uczestniczyć maksymalnie 150 osób. Przepustowość transportu publicznego wzrosła do 100 procent, z utrzymywanymi obowiązkowymi maskami na twarz. Publiczność na imprezach sportowych miała 50 procent pojemności. Osoby w pełni zaszczepione nie są wliczane do wyżej wymienionych ograniczeń pojemności.

Program szczepień SARS-CoV-2 został uruchomiony 27 grudnia, a priorytetem była kadra medyczna. Narodowa Strategia Szczepień ma na celu zaszczepienie wszystkich 31 milionów dorosłych Polaków nie później niż na początku 2023 roku, chociaż jeśli pięć wybranych szczepionek zostanie wykonanych szybciej, może to nastąpić do połowy 2022 roku. Do 29 czerwca całkowita liczba zaszczepionych wyniosła 28,8 miliona, z czego 44 procent populacji otrzymało przynajmniej jedną dawkę, a 34 procent populacji zostało w pełni zaszczepionych. Ludność w wieku powyżej 12 lat kwalifikuje się obecnie do szczepień.

Kluczowe odpowiedzi dotyczące polityki na dzień 30 czerwca 2021 r.

FISKALNY

Reakcja polityki fiskalnej na pierwszą falę pandemii była znaczna, szacowana na 116 mld zł (5,2 proc. PKB). Zatwierdzono również nowe gwarancje kredytowe i mikropożyczki dla przedsiębiorców szacowane na 74 mld zł (3,3 proc. PKB). Dodatkowo Polski Fundusz Rozwoju sfinansował program płynnościowy dla przedsiębiorstw o ​​wartości 100 mld zł (4,5% PKB). Większość środków już wygasła, z wyjątkiem programu pożyczek płynnościowych PFR dla dużych firm. Kluczowe środki obejmują:

Dodatkowe fundusze na sprzęt i materiały szpitalne;

Dopłaty do wynagrodzeń dla pracowników dotkniętych przedsiębiorstw i osób prowadzących działalność na własny rachunek. Przedsiębiorcy, niezależnie od wielkości, mogą ubiegać się o trzymiesięczną dotację w przypadku przerw w pracy lub skrócenia czasu pracy. Dotacja ta obejmuje składki na ubezpieczenia społeczne i wynosi od 50 do 90 proc. minimalnego wynagrodzenia na każdego pracownika, w zależności od odnotowanego spadku obrotów w 2020 roku. Dotacja obejmuje pracowników korzystających z urlopu.

Zwiększone gwarancje Narodowego Banku Rozwoju (BGK) dla przedsiębiorstw. W BGK zostanie utworzony nowy Fundusz Gwarancji Płynności oferujący gwarancje kredytów zaciągniętych przez średnie i duże firmy;

Dodatkowe pożyczki dla mikrofirm;

Odroczenie lub anulowanie składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku mikrofirm zatrudniających do 9 pracowników składki na ubezpieczenia społeczne są pokrywane z budżetu przez 3 miesiące. W przypadku firm zatrudniających od 10 do 49 pracowników 50 proc. składek na ubezpieczenia społeczne płaci budżet. Możliwe odroczenie, płatność w ratach lub anulowanie podatków. Osoby samozatrudnione oraz pracownicy zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych mogą otrzymać jednorazowe świadczenie.

Odliczenie tegorocznych strat za rozliczenie podatkowe za 2021 r. (deklaracje podatkowe za 2019 r. mogą zostać skorygowane w celu odliczenia strat za 2020 r. od dochodu za 2019 r.);

Zasiłek dla rodziców małych dzieci związany z zamknięciem szkół;

„Zasiłek solidarnościowy” dla osób, które straciły pracę po 15 marca, wypłacany przez trzy miesiące (czerwiec-sierpień);

Wzrost zasiłku dla bezrobotnych o 39 procent w ciągu pierwszych 90 dni bezrobocia;

Aby wesprzeć lokalną branżę turystyczną oraz rodziny z dziećmi wprowadzono bon turystyczny, dzięki któremu każdemu dziecku uprawnionemu do świadczeń Rodzina 500+ przysługuje jednorazowy bon o wartości 500 zł do wykorzystania w hotelach lub imprezach turystycznych w Polsce.

Utworzenie nowego funduszu (Fundusz COVID) dedykowanego zwalczaniu negatywnych skutków pandemii o wartości bilansowej 100 mld zł (przychody i wydatki 100 mld zł). Fundusz jest nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrów, ale przepływy z funduszu będą przekazywane różnym ministrom i innym instytucjom zaangażowanym w zwalczanie negatywnych skutków pandemii. Przychody są uzyskiwane poprzez emisję obligacji przez BGK (obligacje są gwarantowane przez Skarb Państwa).

Wsparcie finansowe zadań inwestycyjnych zarządzanych przez samorządy (na mocy nowej uchwały rządu do 12 mld zł zostanie przeznaczone na wzmocnienie procesów inwestycyjnych w samorządach jako Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych). Wsparcie zostanie przekazane na projekty o wartości co najmniej 400 000 zł. Celem nowego mechanizmu jest ożywienie inwestycji publicznych w podsektorze samorządowym. Finansowanie zapewni Fundusz COVID, dzięki czemu jego bilans może zostać powiększony o dodatkowe 12 mld zł (po stronie dochodów i wydatków). Samorząd mógł wydać te środki do końca 2022 roku.

Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych w celu zapewnienia płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym COVID-19. W BGK powołano nowy fundusz (Fundusz Dopłat) w celu wspierania firm dotkniętych pandemią poprzez wypłacanie dotacji na obniżenie oprocentowania kredytów obrotowych udzielanych przez banki. Koszt fiskalny nowego mechanizmu do budżetu 2020 wyniesie do 0,3 mld zł.

Polski Fundusz Rozwoju udziela kredytów płynnościowych i dotacji dla mikro, małych/średnich i dużych przedsiębiorstw. Całkowita wartość programu to 100 mld zł. Do 70 proc. finansowania może być bezzwrotne, po spełnieniu odpowiednich warunków związanych z utrzymaniem zatrudnienia, kontynuacją działalności oraz poziomem utraconej sprzedaży.

Zezwolenia dla pracowników zagranicznych są przedłużane na pobyt w Polsce i pracę.

Dodatkowe wsparcie inwestycji publicznych w infrastrukturę drogową i kolejową. Oraz 1 mld zł na wsparcie sytuacji operacyjnej firm zarządzających lotniskami. 

W odpowiedzi na drugą falę pandemii 4 listopada ogłoszono tarczę antykryzysową 6.0, która została zatwierdzona przez prezydenta 15 grudnia. Dodatkowe działania fiskalne skierowane są do najbardziej dotkniętych sektorów gospodarki i obejmują zwolnienia z składki na ubezpieczenie, pożyczki dotowane, dopłaty do wynagrodzeń i świadczenia dla osób prowadzących działalność na własny rachunek. Szacunkowy koszt takiego wsparcia to ok. 1,7 proc. PKB, z uwzględnieniem rozszerzenia tarczy PFR na niektóre nowe gałęzie, ogłoszonego 19 stycznia i 2 lutego. Biorąc pod uwagę pogarszającą się sytuację pandemiczną podczas trzeciej fali COVID-19, działania te były konsekwentnie przedłużona o nowe oddziały i przedłużona na marzec i kwiecień. Programy pożyczek płynnościowych PFR dla dużych firm zostały przedłużone do III kwartału 2021 r., a obsługa wniosków od małych firm została przedłużona do 23 sierpnia,

Dofinansowanie kosztów stałych dla MŚP w branżach najbardziej dotkniętych ograniczeniami. Dotacje w ramach Tarczy Finansowej PFR do 70 proc. kosztów stałych niepokrytych przychodami, jeśli przychody spadły o 30 proc. w porównaniu do analogicznego okresu w 2019 roku.

Umorzenie dopłat i zwrotnej części kredytów płynnościowych PFR dla mikrofirm i MŚP, które zostaną dotknięte nowymi ograniczeniami sanitarnymi, jeśli ich przychody w okresie marzec-2020 do marca-2021 spadną o co najmniej 30 proc. rok do roku.

Przedłużenie programu Tarcza Finansowa dla dużych firm do 31 marca 2021 r. (wnioski) i 31 czerwca 2021 r. (płatności). Zmiana zasad naliczania szkody z powodu COVID-19 w kredytach preferencyjnych z okresu marzec – sierpień 2020 na marzec 2020 – marzec 2021, zgodnie z pierwotnym kształtem programu.

Kontynuacja gwarancji minimalnych dla MSP oraz gwarancji płynności dla dużych firm, co wymaga uzgodnienia z Komisją Europejską możliwości dopłat do pokrycia rat kredytów z terminem zapadalności 6 lat dla branż dotkniętych ograniczeniami.

Kontynuacja dopłat do miejsc pracy w postaci przestojów i skrócenia czasu pracy.

Przedłużenie zasiłku dla osób prowadzących działalność na własny rachunek w branżach podlegających ograniczeniom.

Zwolnienie ze składek na ubezpieczenie społeczne dla branż objętych ograniczeniami.

Dofinansowanie zmiany zakresu działalności w ramach dotacji na działalność gospodarczą; zwiększenie kwoty dotacji z 6-krotności do 8-krotności przeciętnego wynagrodzenia oraz rozszerzenie jej o dofinansowanie nie tylko nowej działalności, ale także zmian w zakresie dotychczasowej działalności dla branż dotkniętych ograniczeniami.

Polityka drugiej szansy: Dofinansowanie przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP) kosztów związanych z restrukturyzacją przedsiębiorstw.

Dofinansowanie leasingu w branży transportowej.

Bon o wartości 500 zł dla wszystkich nauczycieli na pokrycie wydatków na sprzęt informatyczny niezbędny do prowadzenia nauczania zdalnego.

Według wstępnych szacunków rządu, ponadprzeciętny koszt fiskalny działań antykryzysowych wyniósł 4¼ procent PKB w 2020 roku.

MONETARNA I MAKROFINANSOWA

Narodowy Bank Polski (NBP) obniżył swoją polityczną stopę procentową o 140 pb do 10 pb, przy czym obniżki stóp nastąpiły 17 marca 2020 (50 pb), 8 kwietnia (50 pb) i 28 maja (40 pb) od marca 17. NBP zapewnił płynność bankom, obniżył stopę rezerwy obowiązkowej z 3,5 do 0,5 proc. oraz zmienił oprocentowanie rezerwy obowiązkowej do poziomu równego stopie procentowej polisy. NBP skupował również polskie skarbowe papiery wartościowe na rynku wtórnym, a 8 kwietnia 2020 r. rozszerzył papiery kwalifikowane o papiery gwarantowane przez Skarb Państwa. NBP wprowadził także program finansowania kredytów bankowych dla przedsiębiorstw. Do 16 czerwca 2021 r. NBP zakupił na rynku wtórnym 135,8 mld zł (5,8 proc. PKB 2020 r.) w papierach skarbowych i gwarantowanych przez rząd.

Ponadto zniesiony został 3-proc. bufor ryzyka systemowego dla wymogów kapitałowych banków. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) zapowiedziała podjęcie działań związanych z rezerwami i reklasyfikacją kredytów dla istniejących MŚP/mikroprzedsiębiorstw, aby umożliwić rozłożenie wpływu strat kredytowych na dłuższy okres. Dopuszczono pewną elastyczność w spełnianiu przez banki wymogów kapitałowych i płynnościowych, a KNF akceptuje traktowanie gwarancji BGK jako spełnienia warunku „specjalnego zabezpieczenia”. KNF przyjęła elastyczne podejście do procesu zatwierdzania długoterminowych środków gwarancyjnych w ramach Solvency II dla sektora ubezpieczeniowego. KNF zaleciła również obniżenie wagi ryzyka dla nieruchomości kredytobiorców niewykorzystywanych do wynajmu, co obniżyłoby wymogi kapitałowe banków. Do tego, Związek Banków Polskich zalecił poszkodowanym kredytobiorcom dobrowolne odroczenie spłaty kredytu na okres do trzech miesięcy. Banki podniosły również limity na zbliżeniowe karty kredytowe.

KURS WALUTOWY I BILANS PŁATNICZY

NBP interweniował na rynku walutowym w drugiej połowie grudnia 2021 r. poprzez skup walut obcych w celu wzmocnienia transmisji akomodacyjnej polityki pieniężnej.